Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı var derler ya bu söz hiç de öylesine söylenmiş bir söz değildir. Gün içerisinde kullandığımız atasözlerinin, deyimlerin bir hikayesi bir yaşanmışlığı vardır.
Hiç düşündünüz mü acaba bir fincan kahvenin neden 40 yıl hatırı vardır? Bu söz ne anlama geliyor? Yapılan bir iyiliğin ne kadar büyük ya da ne kadar küçük olduğunun hiçbir önemi yoktur. Önemli olan yapılan iyiliğin hiçbir zaman unutulmamasıdır.
Türk dil kurumu arşivlerinde bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır sözü bu şekilde açıklanmaktadır.
Bu güzel deyimin bizim dilimize girmesinin elbette bir hikayesi vardır. Her ne kadar kahve bizim ülkemize Yemen, Afrika, Hindistan gibi uzak ülkelerden gelse de hikayesi sadece bize aittir. İşte mis gibi kokan kahvenin kırk yıllık hatrının nereden geldiğini anlatan hikaye.
EMİNÖNÜ’NDE BİR KAHVECİ DÜKKANI
Osmanlı İmparatorluğu’nun hüküm sürdüğü yıllarda her konuştuğu söz pür dikkat dinlenen çok bilgili bir zatı muhterem varmış. O dönemlerde bile İstanbul’un en güzel semtlerinden biri olan Üsküdar’da yaşayan bu adamın dükkanı Eminönü’ndeymiş. Bu dükkan günümüzde çay kahve içtiğimiz mekanlarla aynı hizmeti veriyor olsa da çok büyük bir farkı bulunuyormuş. Bu zat muhterem dükkanına kahve içmeye gelen insanlara kahvelerini yudumlarken güzel hikayeler anlatıyormuş. Çok uzak semtlerden sırf kahve içmek ve sohbetini dinlemek için gelen insanlar varmış.
Günlerden bir gün her zamanki gibi insanlar kahveci dükkanında toplanmış kahvelerini yudumlarken acaba bugün nasıl bir hikaye anlatacak diye merakla beklerlerken birden kapı açılmış ve içeriye bir adam girmiş. İçeriye giren kişi itibarı ve konumu çok yüksek olan Osmanlı’nın yeniçeri ağasıymış.
Haliyle içeriye giren kişi yeniçeri ağası olunca insanlar da ister istemez biraz tedirgin olmuşlar. Bu tedirginlik yeniçeri ağasının kahveciye “dükkanda bulunan bütün müşterilere benden kahve yap ” demesi ile ortadan kalkmış. Yeniçeri ağası tam oturacağı esnada daha önce gemilerde kaptanlık yapan Rum bir gemiciyi görmüş ve kahveciye seslenmiş. “Herkese kahve yap ama bu Rum gemiciye yapma” demiş.
Belli ki yeniçeri ağası ile Rum gemici arasında geçmişten gelen bir husumet vardı. Kahveci her ne kadar istemese de Rum dışında diğer herkese kahve yaptı. Daha sonra iki fincan daha kahve yaptı. Bu yapmış olduğu kahvelerden bir tanesini Rum gemiciye ikram etti.
Bu durumu gören yeniçeri ağası haliyle sinirlendi ve kahveciye tepki gösterdi. ” Kahveci Baba o Rum’a kahve ikram etmek istemiyorum demedim mi” demiş. Kahveci hiç çekinmeden şu cevabı vermiş; o kahve benim ikramım. Bu olayın üstünden seneler geçmiş. Çocuklar büyümüş gençler orta yaşa gelmiş orta yaşlılar ise yaşlanmış.
Bizim kahveci baba da çok yaşlanmasa da hatırı sayılır bir yaş almış. Bu saatten sonra çalışmayı bırakıp dünyayı gezmeye karar vermiş. Gitmiş olduğu ülkelerden birinde Rumlar isyan çıkarmışlar ve kahveci babayı yakalayıp esir almışlar. İşte Bir fincan kahvenin neden 40 yıl hatırı vardır ? Sözü bu esirlik durumunun sonucunda ortaya çıkmıştır. O dönemlerde esir düşen kişi köle pazarında satılırdı.
Kahveciyide esir alan kişiler pazarda satışa sundu. Bir müddet kahvecinin alıcısı çıkmamış. Velhasıl kelam bir süre sonra bir kişi kahveciyi satın almış. Yaşından dolayı satın alan kişinin kendisini öldüreceğini düşünüyormuş ki satın alan kişi söze girmiş;Merhaba Kahveci baba aradan çok uzun zaman geçti tam tamına 40 yıl.
40 yıl önce yeniçeri ağasına rağmen bana kahve ikram etmeni hiçbir zaman unutmadım demiş. Kendisine 40 yıl önce yapılan iyiliğin karşılığını kahveciyi özgür bırakarak ödemiş. Kahveci bütün bu yaşadıklarının ardından İstanbul’a geri dönmüş ve hayatının geri kalanı tekrar kahve satarak devam ettirmeye karar vermiş. ve dükkanının kapısına şu notu asmış; BİR FİNCAN KAHVENİN 40 YIL HATIRI VARDIR
