Sonbahar, yumuşak kazaklar, sıcak içecekler ve rengarenk yaprakların çıtırtısını hissettirerek duyuları cezbeden en atmosferik mevsim olabilir. Ancak hepimizin birdenbire hatırladığı gibi, 30 Eylül’ün yerini 1 Ekim’e bırakmasıyla her şey flanelle sarılmış, balkabağı baharatlı ASMR değil. Takvimin sonuna inherent çelişkilerle dolu bir zaman; sıcak ve ürkütücü, Şükran Günü ve Cadılar Bayramı, hasat ve bozulma. Eğlence endüstrisi kendi otantik sonbahar çeşitliliğini sunar. Samimi sonbahar fırın yarışmaları ve her geçen yıl biraz daha erken gelen televizyon için yapılmış Noel filmleri arasına, büyük ve küçük ekranlarda kanlı, vahşi, kabuslara neden olan korku bir parça yerleştiriliyor.
İkisinin arasında bulunan, bu yıl Tim Burton, Winona Ryder ve Michael Keaton’ın klasik ölümsüz komedisi Beetlejuice’ın devam filmi için birleşmesiyle temsil edilen üçüncü ürkütücü mevsim hissiyatı; gotik. Görsel kökenleri ön-Viktoriyen Gotik kurgu içinde, gotik, melankolik 1980’ler İngiliz rock grupları hayranları tarafından siyah-sargılı bir alt kültüre dönüştürülmüş ve o günden beri onlarca farklı fraksiyonla dilimlenmiş, doğranmış ve birleştirilmiş. Ben burada geniş anlamda kullanıyorum. Koyudur, ürkütücüdür, romantiktir, ölümü düşünmektedir. Kadifedir, danteldir, vampirlerdir, cadılardır, siyah kedilerdir, damlayan mumlardır ve Ouija tahtası ile yönetilen spiritüel oturumlar. Korkunun süsleri vardır ama sıçramalardan hiçbir şekilde ilgilenmez. Ve genellikle yarım yüzyıla yaklaştıkça, gotik, kendi melodraması hakkında alaycı bir mizah anlayışına sahiptir.
Gotik’in ana akım profili dalgalanabilir ve son birkaç yıl, bu sonbaharda zirveye ulaşan bir karanlık medya yeni dalgasını gördü. (Sonbahar ekinoksundan birkaç gün sonra 16 yıl aradan sonra ilk yeni şarkısını çıkaran Cure, gotik canlanmayı daha iyi ne temsil eder?) Modanın kasvetli güzelliği yeniden keşfini öven ve yakında gelecek olan Tish Weinstock’un Goths Terimi Nasıl Olunur: Ölülerin Stil Notları kitabını bir işaret olarak gören Vogue’daki son bir makale, "tam anlamıyla bir gotik dirilişi" ve "cadılar mevsimine hoş geldiniz" diye ilan ediyor. Weinstock, 2024’ün en büyük got göstergesi olarak cadıları adlandırma hakkına sahip. Her retro hareket, doğduğu döneme uyarlanmak üzere yeniden paketlenir. Ve Beetlejuice Beetlejuice’tan Agatha All Along’a kadar, bu yılın ekstra rahatlatıcı modeli, geçmişin geç 80’ler ve 90’ların got-pop ürünleri için duyulan özlemle güçlendirilmiş bir kız gücü niteliğine sahiptir.
Got estetiğinin kökenlerini izlemek, bir aptalın işidir. Alt kültür, 70’ler punk’tan 80’ler new wave’e geçiş yapan bir müzik sahnesi içinde yoğunlaşırken, bu anlayışın belirgin bir başlangıcı yoktur. Proto-gotik kilit noktaları olan Rocky Horror, sıkıcı azalan The Velvet Underground and Nico, sessiz film vampiri Theda Bara, ürpertici H.P. Lovecraft ve Edgar Allan Poe’nun korkunç kurguları, Dracula ve Frankenstein gibi referanslar gotiği başlatmadı bile. Gotik, hatta düşündüğümüzden daha eskilere dayanabilir. Got dünya görüşü, ölüm ve okültün romantizasyonu içerdiği ölçüde, Freudcu bir ölüm dürtüsü takıntısı insan toplumunun varlığından beri var olabilir. Gotik estetik, Eski Mısır’ın cenaze geleneklerinde olduğu kadar Chappell Roan’ın kadife, zırh ve haçlı kıyafetlerinde de görülebilir.
Bugün bildiğimiz gotik, genel hatlarıyla zaman dilimleri içinde sıralanabilir. Erken dönem sahne çoğunlukla müzik ve gece hayatıyla ilgiliydi, ancak 80’lerin sonlarına gelindiğinde gotik tamamen bir pop fenomenine dönüştü ve filmlerinde Burton ve yazar Anne Rice gibi süperstarlar yarattı, Marilyn Manson ve Hot Topic PVC’li isyanı 90’ların alışveriş merkezlerine üretti. Bir tür ikili ortaya çıktı, Manson ve onun zamanında mentörü olan Nine Inch Nails’ten Trent Reznor gibi agresif maskülen varyasyonlar bir tarafta, diğer tarafta ise daha büyülü, kadın odaklı bir hava vardı. Bu, riot grrrl’in feminist-punk enerjisi ile başladığı bir onyıl ve Lilith Fair’in neopagan, doğa ana ethosuyla noktalandığı bir dönemdi; got kızları, hem beyaz büyü hem de ateşli bir öfke sentezledi.
1988’de Burton, Ryder’ın Beetlejuice kahramanı Lydia Deetz’e, büyük doğu rock kızı Siouxsie Sioux gibi giyinen ve sadece evin önceki sahiplerinin hayaletlerini görebilen tek kişi olduğu bir kır evine taşınan bir ikon verdi. Ryder, Burton’ın 1990 kült klasiklerinden Edward Scissorhands, genç siyah komedi Heathers ve Francis Ford Coppola’nın Dracula yorumuyla farklı bir romantik oyuncu haline geldi. Combat botlarının yan izlerini takip ederek, Christina Ricci, 60’ların proto-gotik ikonu Wednesday Addams’ı canlandırarak çıkış yaptı ve Addams Family ve Addams Family Values’te, düşünceli bir hayaletle flört etti, Casper’da ölümcül derecede kötü üvey kardeşlerle savaştı ve 1999’da Sleepy Hollow’da Burton-evrenine girdi. O zamanlar cadı kız her yerdeydi, The Craft’ta dışlanmış cemaatler oluşturuyor, Buffy the Vampire Slayer ve Charmed’de doğaüstü kötüleri yeniyordu ve bütün hüneri büyülü erkeklerini yok etmeye yetecek kadar yetişmişti.
Devam filmleri, yeniden başlatmalar ve yeniden piyasaya sürmeler Hollywood’un nostalji endüstrisinin kilit taşları olabilir, ancak got’un geri dönüşü, uykuda olan başlıkların canlandırılmasının ötesine geçiyor. Yeni Disney+ dizisi Agatha All Along, Marvel dizilerinin aldığı en orijinal yapımlardan biri. Eskiden korkutucu bir cadı olan Kathryn Hahn’ın WandaVision kötü karakteri Agatha Harkness, kayıp güçlerini geri kazanabilecek tehlikeli bir yolculuğa başlamak için kendisini çevresinde topladığı geçici bir cemaat kuruyor. Dizi, birçok cadı temsilcisini kutluyor ve alay ediyor, kurgusuna bir Stevie Nicks gibi bir ’70’ler şarkıcısı ve toksik iksirler karıştıran bir wellness etkileyicisi ekliyor. Geçen kış yayınlanan 80’ler konseptli genç komedi Lisa Frankenstein, bir garip kızın mezarlıktan eve kadar onu takip eden kibar Viktorya dönemi zombiye aşık olması hakkında. Döneme uygun indie rock’ın seslendirebildiği film, kendisi Beetlejuice’tan Buffy franchise’ının başlangıcı olan 1992 B-moviese bir Frankenstein canavarıdır. Var oluşu, önceki neslin karanlık genç klişelerinin uzun ömürlülüğünü doğrular.
Bu çelişkilere dayalı keyifli canavarlar ve sihir, ölüm ve ötesi konulu bu paradoksal bir şekilde keyifli yapıtlara sürüklendiğimizde ne arıyoruz? Guardian’la yapılan bir röportajda, How to Be a Goth yazarı Weinstock, "dünyada çok fazla üzüntü ve şiddet var ve bunun kültürü sızmaya ve şekillendirmeye başladığı bir gerçeklik… Bu bir kaçış biçimi ama aynı zamanda bizi korkutucu ve belirsiz zamanlardan geçtiğimizi hatırlatan bir gerçeklik kontrolüdür," dedi.
Ben bundan emin değilim. Şu anda asılı kaldığımız kız gotik tılsımlar, daha neşeli bir dönemin kalıntıları, ekonomi yolundayken, Soğuk Savaş bitiyorken ve ikinci dalga feministlerin kızları güçlerini nasıl kullanacaklarını icat ederken. Bazılarımız her zaman kendimizi karanlık ve doğaüstüyle iç içe sokma ateşine kapılacağız, ancak bu canlanmada daha baskın olan kaçış biçimi son zamanların özlemini içeriyor. Gotik alt kültürünün, Viktorya gardırobuna ve ekspresyonist makyajına dayalı çekiciliğinin temel bir cazibesi, takipçilerini mevcut andan koparmasıdır. Kritik Simon Reynolds, post-punk tarihinde "Rip It Up and Start Again" yazıyor: "Got’un zamansızlığına ilgi, aynı zamanda günlük, güncel, günlük konuları reddetmek olarak da görülebilir." Bilindiği gibi, bizim bilmek zorunda olmadığımız acı ve şiddeti, bizi gerçek dünya sorunlarıyla uğraşmaya zorlamayan gerçeklikten oldukça uzak karanlık masallarla değiştirir.
2024’teki got, Taylor Swift’in Folklore/Evermore döneminin hırkacılı çekirdeğine görsel olarak benzemeyebilir, ancak belirli bir mevsimsel latte gibi saf konfor sunuyor. Belki fark edersiniz ki Beetlejuice Beetlejuice, öncekinden daha hoş bir havaya sahip; ikisi de aynı kırsal tatil yerini arka planda tutarken, devam filmi öncekinin baş karakteri Lydia’yı başlıca hikayeyi tamir eden bir kurguya odaklanarak, baş kahramanıyla basitçe kidemli hayaletle evlilik çerçevesini azaltmıştır. Veya Wednesday’ın dışlanmışlar, canavarlar ve sihir uygulayıcıları için bir yatılı okulda ayarlandığını fark edebilirsiniz – Harry Potterın yansımaları. Veya Agatha, camp-bilinçli yüzlü insanlarla yeraltı yolculuğunu kolaylaştırıyor: Hahn, Aubrey Plaza, Patti LuPone. Bu arada, 1994 intikam hayali The Crow’un karışık, ciddiye alınan bir yeniden yapımı olan son Gen X got IPSinin başarısız olmasının nedeni 9 milyon doları iç pazara getirmesi, Beetlejuice Beetlejuice’in 266 milyon dolara kadar saydırmasıdır.
Belki de bu başlıkların en başarılı olanlarının standart sonbahar aldatmacaları gibi vurduğunu fark edebilirsiniz, keyifli ama unutulur, Halloween’ı tercih eden izleyiciler için Hallmark’s müthiş Noel özel filmleri gibi. Sonbaharda mevsimsel aşılar için sıraya girdiğimiz gibi, belki de bu karanlık fantezileri arıyoruz, her biri kendine özgü peluş duyusal aşırılığı, sıkıntılar, faaliyetleri ve politik kargaşalarla ilişkilenme zorunluluğumuz olmadan gerçek dünya problemleriyle uğraşma konusunda bizi zorlamıyor. Eğlence şaşırtıcı derecede zararsızdır. Gerçekten korkutucu olan, bizi ona sürükleyen dürtü olsa gerek.
Kaynak : Time Gazetesi
Özel İçerikler Burada: Diğer Yazıları Kaçırmayın
