Popüler hale gelen beslenme türlerinin bazıları bir veya birden fazla besin ögesini eksiltmeyi hedefleyebilir. Glutensiz beslenme sürecinde de gluten diyetten tamamen çıkarılır. Bu beslenme modeli çölyak hastalığı, gluten alerjisi, gluten intoleransı gibi rahatsızlıklarda doktor ve diyetisyen iş birliğiyle önerilmektedir. Son zamanlarda ise glutensiz beslenme herkes için ideal bir beslenme modeli gibi uygulanmaya başladı. Ancak dikkat etmelisiniz ki glutensiz beslenmeye ihtiyacı olmayan kişiler için sağlığa zararlı olabilecek boyuta gelebilir. Bugün yazımızda glutensiz beslenme ile ilgili detayları açıklayacağız. Ayrıca çölyak hastalığında beslenmeye destek olacak öneriler de vereceğiz. Gluten içermeyen tarifler arayanlar internet sitemizden fit tariflerim sekmesine tıklayabilir.
Gluten nedir?
Glutensiz ne demek, kimler için uygundur, neden uygulanır, hangi besinlere dikkat etmek gerekir gibi soruları sıkça soranlar için öncelikle gluteni tanıyalım. Gluten, tahıllarda bulunan bir protein çeşididir. Tahıllara elastik şeklini verir. Bu sayede bu tahıllara, unlara şekil vermek kolaylaşır. Arpa, buğday, çavdar, bulgur gibi birçok tahılda doğal olarak gluten bulunur. Bazı durumlarda besinlere sonradan bağlayıcı ve şekillendirici amaçlı da gluten eklenebilir. Soya sosu, dondurma, bazı ilaçlar da eklenti gluten içerebilir. Glutensiz ne demek, dediğimizde ise beslenmede hayvansal kaynakların bulunduğu, gluten içermeyen tahılların yer verildiği, sebze ve meyvelerin tüketilebildiği bir diyet ortaya çıkar. Glutensiz beslenmek zorunda olan çölyak hastalığı bulunan kişiler bu diyeti ömür boyu uygulamalıdırlar.
Kimler glutensiz beslenmelidir?
Gluten içermeyen diyet öncelikle çölyak hastalığı olan kişiler için önerilmektedir. Çölyak hastalığına sahip kişiler için glutensiz bir diyet şarttır. Bu duruma sahip olan kişiler gluteni hiçbir şekilde tolere edemez ve hayatlarının geri kalanında glutensiz bir diyet izlemeleri gerekir. Çölyak hastasıysanız doktor ve diyetisyen desteği ile bu beslenmeyi detaylıca öğrenmeniz gerekmektedir. Glutensiz ne demek, gluten içeren besinleri nasıl bulabilirsiniz, riskli bulaşma risklerini nasıl önlersiniz gibi sorularınız için kişisel destek önemlidir. Çölyak hastalığına ek olarak gluten intoleransı veya gluten alerjisi olan kişiler de glutensiz beslenmek durumunda kalabilirler. Bu kişiler bazı durumlarda gluten tamamen kesilmeden de ilerleyebilirler. Buna karar verirken doktor ve diyetisyen gözetiminde olmalıdırlar.
Bunları da Okumalısınız : Aralıklı Oruç Diyeti Nasıl Yapılır?
Gluten hassasiyeti nedir?
Beslenmesinde gluteni kesmek durumunda olan başka bir grup ise gluten intoleransı veya hassasiyeti olarak adlandırılmaktadır. Bu intoleransı tespit etmek için bir test yoktur. Kişinin bazı belirtileri ve denemeleri sonucu hekim ve diyetisyen gözetiminde tanı koyulabilir. Gluten hassasiyeti belirtileri yoğun şişkinlik, gaz, kabızlık, ishal, karın ağrısı ve yorgunluk olarak sayılabilir. Ancak gluten hassasiyeti belirtileri olan herkese hemen tanı koyulmamalıdır. Kişi kötü besleniyorsa, su tüketimi çok azsa, hareketsiz bir hayat sürdürüyorsa, başka bir hastalığı varsa veya ilaç kullanıyorsa bu belirtilerden bazıları görülebilir. Ayrıca buğday alerjisi gibi bazı alerjik durumlar da gluten intoleransı ile karıştırılmamalıdır. Alerjik durumlarda deri döküntüsü, hapşırma gibi belirtiler de gözlemlenebilir. Bu yüzden gluten hassasiyeti belirtileri incelenirken uzman desteği almak önemlidir.
Gluten içeren besinler nelerdir?
Gluten nelerde var, inceleyecek olursak öncelikle buğday, arpa, çavdar en temel bilinmesi gerekenlerdir. Bunlara ek olarak, bulgur, irmik, kuskus, galeta unu, erişte, makarna, krakerler, kurabiyeler, ekmek, hazır köfteler, hamur işleri, aromalı cipsleri, arpa maltı, bazı baharat karışımları, bulyon, bira, soya sosu, malt sirkesi gluten içeren besinler arasındadırlar. Özellikle çölyak hastalarının dikkat etmesi gereken önemli bir durumda çapraz bulaş riskidir. Örneğin yulaf doğal olarak gluten içermemesine rağmen gluten içeren besinlerle temasında riskli olabilmektedir. Yulafa benzer olarak kuruyemişler ve diğer ambalajlı ürünler de böyle riskler içerebilir. Özellikle gluten içeren besinleri tamamen sıfırlaması gereken çölyak hastalığı, gluten alerjisi olan kişiler etiket okumayı öğrenmelidirler.
Gluten içermeyen besinler nelerdir?
Glutensiz besinlere kısaca tahıllar dışında kalan yiyeceklerin tamamını ekleyebiliriz. Et ürünleri, süt ürünleri, sebzeler, meyveler glutensiz besinlerdir. Gluten içermeyen tahıllar ise karabuğday, kinoa, amarant, mısır, pirinç ve yulaf gluten içermezler. Bunlara ek olarak nohut, mercimek, fasulye gibi kuru baklagiller, ceviz, fındık, badem gibi kuru yemişler, keten tohumu, tef tohumu, chia tohumu, susam, çörekotu gibi yağlı tohumlar glutensiz besinlere örnek gösterilebilir. Bu besinler ancak çapraz bulaş dediğimiz yolla gluten içerebilirler. Bu yüzden etiketlerinde glutensiz, gluten içermez gibi ibareleri mutlaka inceleyin. Ek olarak dışarıda yenen alternatiflere de dikkat edilmelidir. Glutensiz besinlerle gluten içeren besinler aynı mutfak masasında, aynı tezgahta hazırlandığında dahi çölyak hastalığı olanlar için bulaşma riski olabilir.
Bunları da Okumalısınız : D Vitamini Eksikliği
Glutensiz beslenme faydalı mıdır?
Diyetinizden tüm gluten içeren besinleri çıkardığınızda birçok işlenmiş gıdayı ve sağlıksız seçenekleri de tüketmemiş olursunuz. Beyaz unlu besinler ve abur cuburlar bu tüketilmeyen seçeneklere örnektir. Bu sebeple kilo vermenize destek olabilir. Ancak glutensiz beslenme uzun süre uygulandığı zaman tam tahılları da eksik tüketmiş olursunuz. Bu sebeple glutensiz beslenme ile lif ve mikro besin ögesi alımınız azalabilir. Glutensiz beslenme faydaları zayıflama dışında huzursuz bağırsak sendromu hastaları için daha net görülebilir. Bu hastaların semptomları genellikle düşük gluten aldıklarında azalabilir. Özetle glutensiz beslenme ihtiyacı olan kişiler için faydalar içerir. Ancak zayıflamak veya daha sağlıklı olduğunu düşündüğünüz için glutensiz beslenme vitamin, mineral eksiklikleri yaratabilir. Doktorunuz ve diyetisyeniniz sizi yönlendirmedikçe glutenli besinleri hayatınızdan tamamen çıkarmamalısınız.
Glutensiz diyet nasıl olmalıdır?
Beslenme programları hazırlanırken kişiye özel olmalıdır. Glutensiz diyet listesi de bu şekilde kişinin hastalıkları, özel durumları, yaşı, cinsiyeti, boyu, kilosu gibi birçok faktör göz önüne alınarak hazırlanmalıdır. Damak tadına uygun, kişinin tüketebileceği seçeneklere glutensiz diyet listesinde yer verilmelidir. Glutensiz tarifler, kişi zayıflamak istiyorsa fit seçenekler önerilebilir. Glutensiz tarifler için kuruyemiş unları, meyve püreleri, yağlı tohumlar tercih edilebilir.
Örnek Glutensiz Diyet Listesi
Kahvaltı:
Yumurta, peynir, zeytin, söğüş sebzeler, karabuğday unlu ekmek
Öğle Yemeği:
Unsuz Mercimek Çorba, Sebzeli Tavuk Sote, Yeşil Salata, Ayran
Akşam Yemeği:
Zeytinyağlı Pırasa, Kuru Naneli Yoğurt, Kinoa Salatası
Ara Öğünler için:
Taze meyve, çiğ fındık, ceviz, kefir
Yolculuğa Hazır Mısınız? İlgili Bağlantılara Göz Atın
